Świadomość, spontaniczność, intymność

Fragmenty: Eric Berne, W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich

„Człowiek świadomy jest żywy, ponieważ wie, jak czuje, wie, gdzie jest i co się dzieje w danej chwili. Wie, że po jego śmierci drzewa rosnąć będą nadal, lecz jego już nie będzie i już ich nie zobaczy. Dlatego teraz chce je widzieć najintensywniej, jak potrafi.”

***

„Niektórzy szczęśliwcy mają coś, co nie mieści się w żadnych klasyfikacjach zachowania: tym czymś jest świadomość; mają też coś innego, co wyrasta ponad wcześniejsze programy, a mianowicie spontaniczność; i jeszcze coś bardziej nagradzającego od gier, czyli intymność.

Te trzy rzeczy mogą być jednak przerażające, a nawet niebezpieczne dla ludzi nieprzygotowanych.

Możliwe, że bez nich, tacy jacy są, mają się lepiej szukając dla siebie rozwiązania w popularnych technikach społecznego działania, takich jak „bycie razem”. Być może oznacza to, że nie ma nadziei dla gatunku ludzkiego, a tylko dla poszczególnych jego przedstawicieli.

***

Świadomość. Świadomość oznacza zdolność widzenia ekspresu do kawy i słyszenia śpiewu ptaków na własny sposób, a nie tak jak nas nauczono. Można zasadnie przyjąć, że niemowlęta słyszą i widzą inaczej niż dorośli i że ludzie w pierwszych latach życia kierują się bardziej poczuciem piękna niż intelektem.

Niektórzy jednak potrafią patrzeć i słuchać w dawny sposób. Ale większość przedstawicieli gatunku ludzkiego utraciła wrażliwość malarza, poety czy też muzyka i nie pozostawiono im możliwości widzenia i słyszenia wprost, nawet jeżeli mogą sobie na to pozwolić. Muszą do tego dojść wtórnie. Odzyskanie tej zdolności będziemy nazywać świadomością.

Spontaniczność. Spontaniczność oznacza wybór, wolność wyboru i wyrażania własnych uczuć z dostępnego ich asortymentu (uczucia Rodzica, uczucia Dorosłego i uczucia Dziecka). Oznacza wyzwolenie od przymusu grania i odczuwania tego tylko, czego człowieka odczuwać nauczono.

Intymność. Intymność to spontaniczna, wolna od gier otwartość osoby świadomej, osiągnięcie ejdetycznej percepcji nieskażonego Dziecka w całej jego naiwności żyjącego tu i teraz. Można wykazać eksperymentalnie, że ejdetyczna percepcja wywołuje wzruszenie i że szczerość mobilizuje pozytywne uczucia do tego stopnia, że istnieje nawet takie zjawisko jak „jednostronna intymność”.

Ponieważ intymność jest w istocie funkcją naturalnego Dziecka (choć wyrażaną w matrycy psychospołecznych uwikłań), zazwyczaj zostaje spełniona, jeśli nie zakłócą jej gry. Tym, co ją niszczy, jest na ogół przystosowanie się do wpływów Rodzica. Niestety, jest to zjawisko prawie powszechne. Lecz zanim tak się stanie, większość dzieci okazuje miłość, która, jak dowiedziono eksperymentalnie, jest sednem intymności.”

***

A więc tutaj zaczynamy. Chcę cię teraz prosić, abyś zaczął stosować to w praktyce. Gdziekolwiek się akurat znajdujesz (…) zatrzymaj się na chwilę i naprawdę stań się świadomy tego, gdzie jesteś. Gdzie zatem jesteś?

Czyż nie doświadczasz właśnie pozornego bycia w ciele? Czyż nie wydajesz się przebywać w jakimś pomieszczeniu? Czyż nie znajdujesz się w jakimś środowisku, w którym panują określone warunki pogodowe? Być może do twych uszu docierają jakieś dźwięki. Czy potrafisz być naprawdę świadomy tego, gdzie teraz jesteś? Czy czujesz ciężar ciała, gdy stoisz lub siedzisz? Czy zauważasz napięcie w szyi? Czy dostrzegasz gonitwę myśli, jeśli takowa ma miejsce? Czy potrafisz skierować swą świadomość dokładnie na to, co jest, z poziomu niewinności i nieosądzania?

Macie takie powiedzenie w waszym świecie: „To jest, jakie jest”. I tu zaczyna się mądrość. Oczywiście odkryjesz, że to, co jest, jest tym, czym postanowiłeś to uczynić. Bądź zatem tam, gdzie jesteś teraz i z rozmysłem zadecyduj, by w pełni zaakceptować, że to, czego doświadczasz w tej chwili, nie ma żadnej przyczyny – poza twoim wyborem, aby tego doświadczać.

Możesz być pewien, że cokolwiek może próbować powiedzieć umysł, jeśli byś w pełni nie chciał być dokładnie tam, gdzie się znajdujesz, to by cię tam nie było. I jeśli znajdujesz się w ciele, w polu czasu i przestrzeni, to możesz być pewien, że tego zapragnąłeś, to wybrałeś i dlatego tak jest.

Zacznij tutaj. Nie ma potrzeby osądzania tego ani proszenia, by było inne. Po prostu bądź naprawdę świadomy tego, co jest.

Droga Mistrzostwa, Lekcja 2 zaznaczony fragment